به گزارش پایگاه اطلاع رسانی گیل نامه / منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان، مجوز ایجاد آن بر اساس مصوبه مجلس و تایید شورای نگهبان و ابلاغ دولت ، و با کاربری (کشاورزی ، گردشگری و صنایع تبدیلی ) در سال ۱۳۸۹ صادر گردیده است و لیکن بدلایل مختلف تا کنون اجرایی نشده است .
۱-لطفا در ابتدا به اختصار در خصوص مراحل اجرایی راه اندازی منطقه ویژه لاهیجان ،از ابتدای حضور خود بعنوان مجری طرح و چگونگی تعیین سازمان مسئول توضیح بفرمایید .
پاسخ : در ابتدا لازم میدانم که از معاضدت و توجهات مسئولین محترم استان که در جهت تسهیل امور در راه اندازی منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان که در مدت حضور خود بعنوان مجری طرح از سوی استانداری محترم ، اهتمام داشته اند ؛ تشکر و قدردانی نمایم . با توجه به سیاستهای دولت محترم در راستای واگذاری مناسب و متناسب امور اجرایی به بخش خصوصی شایسته و حائز شرایط ، و با دستور استاندار محترم ،بررسی شرکتهای توانمند در برنامه و دستور پیگیری استانداری محترم گیلان قرار گرفت . شرکتها و سازمانهای مختلف دولتی و غیر دولتی در مدت پس از ابلاغ مجوز منطقه ، جهت پذیرش بعنوان سازمان مسئول منطقه معرفی و نیز متقاضی گردیدند و لیکن به دلایل مختلف پذیرش قطعی این مجموعه ها محقق نگردید . لذا مجددا متقاضیان قبلی و جدید بر اساس مصوبه کارگروه شورای اقتصادی ،سرمایه گذاری و اشتغال استان با منظور نمودن ملاکهای مورد نظر و نیز دستورالعمل های ارائه شده از سوی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور ، با تعریف تکلیف استاندار محترم در برنامه بررسی شرایط، توسط کارگروه مستقر در اداره کل اقتصادی و دارایی و مرکز خدمات سرمایه گذاری استان قرار گرفت و متعاقبا و پس از منظور نمودن شرایط و توانمندیهای تدوینی و ابلاغی مورد نظر بر اساس شاخص های مالی ، مدیریتی و اجرایی ، گروه بین المللی (هلدینگ ) نفت و گاز پروم پارس کیش بعنوان شرکت مورد نظر ،تعیین و به جهت تایید نهایی در دستور کارمجدد ،کارگروه محترم اقتصادی ، اشتغال و سرمایه گذاری و متعاقبا شورای محترم توسعه و برنامه ریزی استان قرار گرفت و بر اساس مصوبه بتاریخ ۹۹/۲/۶ هلدینگ فوق بعنوان شرکت مجری طرح منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان و سازمان مسئول موقت منطقه معرفی و مقرر گردید به جهت تعیین اهداف راهبردی و اجرایی و تنظیم و تدوین مسیر راه در راه اندازی و توسعه منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان ، تفاهم نامه ای فیمابین گروه محترم بین المللی نفت و گاز پروم پارس کیش و معاونت محترم هماهنگی امور اقتصادی استانداری گیلان منعقد شده و تبادل گردد که این موضوع بتاریخ ۹۹/۲/۳۱ محقق گردید و به شرکت برای اجرای کار ابلاغ شده است .
۲-گفتید گروه بین المللی نفت و گاز پروم پارس کیش ؟ – لطفا اینشرکت را بیشتر معرفی کنید .
پاسخ : گروه بین المللی نفت و گاز پروم پارس کیش ، یک مجموعه هلدینگ سرمایه گذاری ، راه اندازی ،مدیریت و اجراء و راهبری پروژها و طرح هاست . با توجه به بررسیهای انجام شده ، این گروه از شرکتهای بین المللی توانمند ثبت شده در داخل کشور بوده است که دارای دفاتر بین المللی درچند کشور حاشیه دریای خزر نیز میباشد . همچنین دارای ظرفیتهای مالی ،مدیریتی و اجرایی بالفعل و بالقوه بسیار مناسب بوده که در طرحها و پروژهای مختلف و کلان در داخل و خارج از کشور حضور فعال و مناسب و قابل توجه داشته است . اینشرکت دارای شرکاء و سهامداران حقیقی و حقوقی با ظرفیتهای اجرایی و مالی بسیار بالا بوده است که عمدتا در کشورهای حاشیه دریای خزر حضور داشته و به قرار اطلاع دارای فعالیتهای گسترده بین المللی بوده اند . لذا با توجه به الحاق جمهوری اسلامی ایران به اوراسیا ،و نقش منطقه شمال در کریدور شمال به جنوب و معاهده نوستراک ، قطعا هدف گزاری قابل توجه ای از اینشرکت در این راستا متصور بوده است . لازم به این توضیح ضروری است که گروه بین المللی نفت و گاز پروم پارس کیش بر اساس درخواستی که برای حضور در چند منطقه ویژه اقتصادی در کشور داشته است ؛ از سوی مدیریت مناطق ویژه اقتصادی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور جهت بررسی و تطبیق ظرفیتهای اینشرکت با ملاکها و سیاستهای اقتصادی واجرایی مورد نظر در استان گیلان ،به معاونت محترم هماهنگی اقتصادی استانداری گیلان معرفی گردیده است و متعاقبا پس از بررسیهای مقتضی بر اساسهای ملاکهای مورد نظر استان ، مورد تصویب شورای توسعه و برنامه ریزی جهت پذیرش بعنوان سازمان مسئول موقت منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان قرار گرفته است .
۳-مطرح نمودید سازمان مسئول موقت . لطفا بیشتر توضیح دهید که منظور از سازمان مسئول موقت منطقه ویژه اقتصادی چیست ؟
پاسخ : بر اساس ضوابط و دستورالعملهای قانونی جهت ایجاد ، راه اندازی ،توسعه و حتی انحلال مناطق ویژه اقتصادی ، آیین نامه های مصوب و ابلاغی از سوی دولت محترم وجود داشته است که شرایط ، ویژگیها و تکالیف خاصی را برای سازمان مسئول مناطق ویژه اقتصادی تعریف نموده است که مقتضی است شرکت مجری طرح و سازمان مسئول پس احراز شرایط اولیه و تایید توسط شورای توسعه و برنامه ریزی استان ، نسبت به احراز شرایط لازم و قطعی بر اساس قوانین و مقررات اعلام شده از سوی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد کشور از جمله ارائه طرح توجیهی ، ارائه طرح جامع و … اقدام نماید . بدیهی است مجوز و موافقت اصلی با پذیرش قطعی سازمان مسئولی شرکت مجری جهت راه اندازی و توسعه منطقه ویژه اقتصادی با تایید نهایی شورای عالی مناطق آزاد کشور امکان پذیر خواهد بود . لذا تثبیت شرکت اعلام شده بعنوان سازمان مسئول منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان در راستای توضیحات و تعاریف اجمالی ارائه شده خواهد بود .
۴- رویکرد منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان و شرکت مجری منطقه و سازمان مسئول چگونه خواهد بود ؟
پاسخ : قطعا عملکرد راهبردی سازمان مسئول بر اساس و منطبق بر سیاستهای تبیینی دولت محترم در امور مناطق ویژه اقتصادی صورت خواهد پذیرفت . منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان دارای مصوبه اجرایی با کاربری کشاورزی ، گردشگری و صنایع تبدیلی بوده است . که این تعاریف از وظایف منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان با توجه به موقعیت مناسب و قابل توجه منطقه در شمال کشور ، قطعا میتواند تحولات اقتصادی خوبی را در میان مدت در منطقه و استان ایجاد نماید . آنچه که میباید مورد نظر در رویکرد فعالیت در منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان قرار گیرد؛ توجه بیشتر به صادرات کالاهای تولیدی ، پردازش و ایجاد ارزش افزوده کالا برای صادرات مجدد بر مبنای ارز آوری و البته سهم آوری مناسب در اشتغال زایی منطقه و استان میباشد که مشخصا این نگاه اصلی در توجه جدی دولت محترم و بخش خصوصی قرار داشته است .
۵-فعالیتهایی که با توجه به موقعیت منطقه میتواند مورد نظر باشد را به صورت مختصر توضیح دهید ؟
پاسخ : با توجه به کاربری که برای این منطقه مصوب شده است ؛ نگاه صادرات محور با توجه به ارزآوری و اشتغال زایی قطعا میتواند نقطه نظر اصلی و قالب رویکرد مجموعه منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان باشد . توجه به صادرات کالاها و اقلام هدف با توجه به مزیتهای استان در خصوص تولید محصولات کشاورزی منحصر به فرد – پردازش کالا و ایجاد ارزش افزوده برای صادرات مجدد – برند سازی محصولات کشاورزی استان و مارکتینگ این محصولات به کشورهای مورد نظر و هدف و ایجاد هاب منطقه ای برای این محصولات خاص – ایجاد پایانه های اختصاصی صادراتی محصولات و صنایع کشاورزی و آبزیان و همچنین ایجاد اسکله های اختصاصی صادراتی به منظور تسریع در صادرات ، صادرات مجدد و ترانزیت کالاها – ایجاد امکانات ، انبارها و تسهیلات مورد نیاز برای صادرات و نیز ترانزیت داخلی و خارجی کالاها و اقلام در راستای کاربری منطقه – راه اندازی مراکز بورس کالاهای هدف و مراکز مالی بین الملل – توجه به گردشگری در قالب گردشگری سلامت -گردشگری ورزشی -اکو توریسم و …. ایجاد دهکده سلامت و تفریجی و ورزشی -همگی با توجه خاص به جذب و ترغیب توریست خارجی با هدف ارزآوری از اهداف اصلی دولت محترم و هدف گزاری بخش خصوصی برای راه اندازی و توسعه منطقه میباشد . در این راستا استفاده از ظرفیتهای مراکز علمی ،رشد و فن آوری -موسسات علمی ،تحقیقاتی و دانشگاهها -پارکهای علم و فن آوری – شرکتهای دانش بنیان و… مورد توجه جدی و نگاه اصلی در اهداف راهبردی خواهد بود . از اهداف قابل توجه در راه اندازی و توسعه منطقه توجه به ایجاد منطقه هوشمند و دیجیتال با محوریت هوشمند سازی صنایع کشاورزی و گردشگری و ایجاد دهکده های توریستی هوشمند و آماده سازی زیر ساختها با تکیه بر این هدف گزاریها میباشد.. لازم به توجه خاص است که نزدیکی تالاب بین المللی امیر کلایه در مجاورت منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان ، قطعا فرصت خوبی برای توسعه گردشگری و ایجاد مراکز تفریحی و توریستی خواهد بود .
۶-تجربیات اجرایی شرکت در خصوص زمینه هایی که اعلام داشتید ؛ چگونه است ؟
پاسخ : همانگونه که دقت داشته اید ؛ اهداف زیادی و البته به صورت بیان اجمالی در هدف گزاری منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان تعریف شده است . قطعا توجه به این نکته ضروری است که هر شرکتی که به صورت گسترده و با تجربیات قابل توجه و خاص در زمینه های کاربری های مصوب شده برای منطقه ، مقرر گردد که فعالیت و حضور ارزشمند در راه اندازی و توسعه مبتنی بر تجربیات خود داشته باشد ؛ قطعا فعالیت آن صرفا در زمینه اجرایی خواهد بود که در آن زمینه فعالیت داشته اند یعنی اساسا شرکتهای صاحب اندیشه و برنامه و نظر ، به جهت بهره وری و بازدهی مناسب و نیز منحصر کردن خود ، عمدتا در یک نوع فعالیت به صورت تخصصی فراگیر و با سرمایه گذاری گسترده عمدتا در همان یک نوع تخصص فعالیت میکنند که البته این جزیی از برنامه های هر شرکت تخصصی در مسیر برندینگ و مارکتینگ در بازارهای هدف میباشد . از توضیحات فوق مشخصا میتوان تعبیر داشت که شرکتهایی با تجربیات بالا در راه اندازی و توسعه پروژه ها و طرحها ، چنانچه مبنای کارشان ارایه خدمات خاص و قابل توجه در فعالیت هدفمند شان باشد ؛ هیچگاه در چند فعالیت غیر همسو فعالیت و سرمایه گذاری نخواهند داشت و شرکتهایی که مشمول این تفکر اجرایی نباشند ؛ عمدتا در طرحها و پروژه های وسیع ، عملکرد موفقی نخواهد داشت . از توضیحات فوق قطعا به جایگاه هلدینگ ها ی سرمایه گذاری ، مدیریت ، برنامه ریزی و توسعه با پشتوانه مالی قابل توجه در راه اندازی و توسعه طرحها و پروژه های غیر همسو ( صنعت کشاورزی ، صنعت گردشگری ، صنایع کوچک و تبدیلی ) و به صورت همزمان میتوان پی برد ./ گروه بین المللی نفت و گاز پروم پارس کیش متناسب با تعاریف شرکتهای هلدینگ ، از شرکتهای مورد نظر در راه اندازی و توسعه طرحها و پروژه ها میباشد . روش اجرایی اینگونه از شرکتها ازجمله شرکت مذکور ، ایجاد شرکتهای اقماری با تخصصهای متناسب با نوع طرح و پروژه با ایجاد سرمایه اولیه بالا برای اینشرکتهای زیر مجموعه و همکاری مشترک در قالب اجرای یک طرح و پروژه خاص با شرکتهای صاحب فن و تخصص داخلی و یا خارجی میباشد که این نوع طرحهای راهبردی با سرمایه گذاریهای قابل توجه همراه خواهد بود . که در تعاریف اقتصادی و مدیریت اجرایی طرحها و پروژه ها که غیر همسو نیز باشند ؛ این نوع راهبری و توسعه طرحها ، یکی از مناسبترین و شابسته ترین قابلیتهای مدیریت پروژه و طرح در تعاریف مدیریتی میباشد که خوشوقتانه هلدینگ سرمایه گذاری و مدیریت نفت و گازپروم پارس کیش با توجه به شرکاء توانمند و تخصصی خود ، این نوع روش اجرایی را در راه اندازی و توسعه منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان در برنامه کاری قرار داده و سرفصلهای هدفمند اجرایی را در دستور کار خواهد داشت . اساسا یکی از قابلیتهایی که در کنار توانمندی مالی این گروه ، مورد
توجه کارگروه تعیین شرکت مناسب برای مجری طرح و سازمان مسئولی منطقه ویژه بوده است ؛ این نگاه هدفمند و کلاسه شده در راهبری و اجرای کار بوده است .
۷- وضعیت زیر ساختها در منطقه به چه صورت است و به چه میزان سرمایه گذاری برای راه اندازی مجموعه مورد نیاز میباشد ؟
پاسخ : در خصوص محدوده منطقه ویژه ،محصور سازی و تعیین قطعی اراضی و تثبیت مالکیت توسط ارگانها ،سازمانها و ادارات مربوطه از ضروریات و مقدمات اصلی در جهت راه اندازی و توسعه منطقه میباشد ؛ بر این اساس است که تهیه و تدوین طرح جامع و جانمایی محدوده برای تعیین حدودی استقرار صنایع مورد نظر امکان پذیر میباشد . متعاقبا با توجه به امکان سنجی و نیاز سنجی صنایع میبایست زیر ساختها و بستر لازم برای ایجاد ، انتقال ، راه اندازی و توسعه تاسیسات مورد لزوم فراهم گردد . ایجاد زیر ساخت ها در محدوده اراضی منطقه از وظایف اصلی سازمان مسئول منطقه میباشد و لیکن ایجاد و انتقال تاسیسات مورد لزوم متناسب با صنایع مستقر در محدوده منطقه ویژه ، تا ابتدای محدوده اراضی بعهده دولت محترم بوده است ؛ که امید است با نگاه ویژه ای که دولت محترم به حمایت از بخش خصوصی میتواند داشته باشد و در سالی که از سوی مقام معظم رهبری سال جهش تولید و البته در مسیر اقتصاد مقاومتی هدف گزاری شده است ؛ اعتبارات و منابع مالی لازم برای تسهیل و تسریع در این مهم از سوی دولت محترم امکان پدیر و فراهم شود . البته با توجه به پیگیریهای اولیه که از دبیرخانه محترم ستاد اقتصاد مقاومتی در استان گیلان در سال گذشته انجام شده بود ؛ از سوی مسئولین مرتبط محترم ، مقرر گردید که این طرح با توجه به جایگاه خاصی که میتواند در میان مدت در اقتصاد منطقه و استان داشته باشد ؛ در ردیف طرحها و پروژه های اقتصاد مقاومتی استان برای تخصیص اعتبار و تامین بودجه لازم قرار گیرد ولیکن ابزار اولیه تحقق این هدف ، اعلام و تعیین وضعیت و همچنین برآورد هزینه های احتمالی و نسبی ایجاد ، انتقال ، توسعه ، راه اندازی امکانات و تاسبسات تا نقطه شروع محدوده اراضی منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان از سوی ادارات و شرکتهای مرتبط در استان میباشد که امید است با پیگیریهای مجددی که برای حصول نتیجه ، انجام خواهد شد ؛ این موضوع و تخصیص منابع مالی لازم از سوی دولت محترم محقق گردد .
۷-مشکلات موجود در مسیر سرمایه گذاری بخش خصوصی چه عواملی میتواند باشد ؟
این سوال میتواند جنبه های مختلفی داشته باشد که بر آن اساس جوابهای زیادی بر این سوال مترتب و قابل تامل خواهد بود . اگر بخواهیم در کوتاه سخن نگاه مختصر در موانع موجود برای سرمایه گذاران و صاحبان تولید و سرمایه داشته باشیم ؛ باید گفت که بر اساس تعاریف مقدماتی اقتصادی ،مواردی که عمدتا برای امنیت سرمایه گذاری میتواند قابل توجه و دقت نظر باشد ؛ ۷ نماد برای ایجاد امنیت اقتصادی سرمایه گذاران عرصه تولید و خدمات بوده است . یکی از این نمادها در ترتیب بندی تعاریف ، رفع موانع و سیاستهای بازدارنده اداری و در این راستا اهتمام عوامل اجرایی مرتبط در مسیر حمایت حداکثری از صاحبان سرمایه و سرمایه گذاران و دفاع و مراقبت نسبی از سرمایه ها و آورده ها میباشد . بدیهی است انجام هر نوع سرمایه گذاری خرد یا کلان ، عوامل مختلفی را برای سرمایه گذار قابل تامل و برنامه ریزی میکند که قطعا این برنامه ریزی و تحقق اهداف مورد نظر در اولین قدم برای ایجاد یا توسعه سرمایه گذاری ، مبتنی بر یک بازه و دوره زمانی مشخص هدف گزاری و تعریف شده است ، در این برنامه ریزی که بر پایه عوامل اثر گذار متعدد اقتصادی متغير و ثابت مکانی و زمانی پایه ریزی و پایش شده است ؛ اهداف قابل دستیابی بر اساس برنامه انتظاری بعنوان معیار و مبنای ارزیابی و محاسبات جهت ورود یا عدم ورود در فعالیت اقتصادی قرار میگیرد . بدیهی است وجود هرگونه عوامل بازدارنده که مانع دستیابی هدف گزاریها در زمانهای تعریف شده و مشخص با منطور نمودن شاخص های كميتي زمانی مثبت یا منفی، برای صاحبان سرمایه و تولید گردد ؛ مشخصا یکی از عوامل مهم درونی و محلی برای انصراف سرمایه گذاران از سرمایه گذاری و در صورت تکرار و تشدید موانع و یا عدم تسریع و تسهیل چهارچوبهای غیر ضروری در انجام کار ،موجب فرار سرمایه گذاران خواهد شد . بنابراین یکی از وظایف دستگاهها اداری ، رفع موانع تولید بوده است که میتواند موجبات نسبی ترغیب یا عدم ترغیب در سرمایه گذاران را ایجاد و بعضا ایجاب نماید ؛ توجه به این نکته ضروری است که میبایست با اهتمام همه دست اندرکاران ، کار و تولید ایجاد شود و مورد حمایت جدی قرار گیرد .
۸- و سوال آخر اینکه پیش بینی تان در خصوص آینده منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان چیست ؟
منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان ، از معدود مناطق ویژه اقتصادی در کشور میباشد که دارای کاربری کشاورزی است ؛ راه اندازی و توسعه منطقه ویژه در شمال کشور که دارای موقعیتهای خاص و منحصر به فرد کشاورزی با تولید محصولات با ارزش و قابل توجه کشاورزی ، میباشد ؛ یکی از مزیتهای شاخص این منطقه بوده است . که میتوان بخوبی در آن کشاورزی نوین و مدرن بر پایه فن آوری و نیز هوشمند سازی صنعت کشاورزی را ایجاد نمود . همانگونه که گفته شد این منطقه میتواند قابلیت ویژه ای برای ایجاد هاب منطقه ای برای محصولات کشاورزی هدف با تکیه بر برند سازی محصولات خاص منطقه ای داشته باشد . در خصوص صنعت گردشگری ، و استقرار این منطقه در منطقه شمال و نیز مجاورت این منطقه با کشورهای حاشیه دریای خزر و همچنین دسترسی آسان و سریع به فرودگاه و راه آهن و نزدیکی به بنادر منطقه شمال ، و مضافا مجاورت با مراکز تفریحی و توریستی منجمله تالاب بین المللی امیر کلایه ، بدرستی میتوان تصویر مناسبی را برای این منطقه در خصوص صنعت توریسم ، متصور شد . منطقه ویژه لاهیجان تنها منطقه ویژه اقتصادی مصوب دولت و مجلس در شمال کشور بوده است که برای آن مقرر گردید که سازمان مسئول توانمند خصوصی تعریف و تثبیت شود . قطعا حضور شرکت توانمند خصوصی با ظرفیتهای موثر و بالای سرمایه ای ، مدیریتی و اجرایی میتواند در یک فاصله زمانی معین و در راستای اهداف تعیین شده و نظارت دقیق بر اهداف و سیاستهای تعریف شده ، موجبات تحول و رشد سریع منطقه را فراهم نموده و گام قابل توجه ای را در ایجاد اشتغال موثر و تحول بیش از پیش اقتصاد منطقه و استان موجب شود . با توجه به نزدیکی این منطقه به بنادر و نیز قرار گرفتن در محدوده سواحل خزر و الحاق ایران به مجموعه منطقه ای اوراسیا و توجه ویژه کشورها به کریدور شمال ، جنوب این منطقه قطعا تاثیر قابل توجهی در صادرات و ایجاد ارزش افزوده و ترانزیت کالا خواهد داشت . ایجاد اسکله ها و پایانه های اختصاصی صادراتی علی الخصوص برای محصولات کشاورزی و آبزیان و در این مسیر سوق دادن منطقه به سوی ایجاد و راه اندازی بندر هوشمند مبتنی بر نسل سوم در توسعه بنادر ، قطعا میتواند تحولات چشمگیری را در ارز آوری و شکوفایی اقتصاد منطقه و استان موجب شود . اگر نگاهی گذری بر منطقه ویژه اقتصادی انزلی که اکنون به منطقه آزاد توسعه یافته است ؛ داشته باشیم ؛ قطعا به نقش موثر این مناطق در اقتصاد منطقه ای و استانی و فرا استانی پی خواهیم برد . چنانچه این مناطق با هدف گزاری ،برنامه ریزی ، سیاستگزاری های هدفمند ، رفع موانع تولید ، تکیه بر تکنولوژی روز و فن آورانه ، توجه دقیق و هدف گزاری شده به بازارهای هدف منطقه ای ، توجه به امنیت سرمایه صاحبان سرمایه و سایر عوامل موثر در توسعه و مدیریت اقتصادی و عدم انحراف از مسیر مشخص تعریف شده و سایر عوامل موثر و مرتبط ، حرکت نماید و مستمرا مورد نظارت و پایش قرار گیرد و مبنای اصلی در این مناطق بر اساس اهداف و سیاستهای واقعی تبیینی در مناطق ویژه باشد ؛ قطعا شاهد تاثیر موثر منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان نیز در اقتصاد منطقه و استان در میان مدت خواهیم بود . امید است حمایتهای تمامی مسئولین محترم استان نیز کما فی السابق هموار کننده مسیر راه اندازی و توسعه منطقه ویژه اقتصادی لاهیجان باشد .
