به گزارش پایگاه اطلاع رسانی گیل نامه / دکتر سید کامبخش میرحسینی، متخصص بیماری های اعصاب و روان در گفت وگو با ایسنا، مشکلات مرتبط با ویروس کرونای جدید را به دو دسته تقسیم کرد و گفت: علاوه بر مشکلات بیماری زایی و واگیری کرونا از جمله راه های انتقال، پیشگیری و درمان، عواقب و ابعاد روان شناختی و اجتماعی ناشی از خطر ابتلا به این ویروس نیز مردم را تهدید می کند.
وی با بیان اینکه ویروس ها ساختار سلولی کاملی برای تکثیر خارج از سلول زنده دیگر ندارند، تصریح کرد: ویروس ها با آلوده کردن سلول میزبان و با تحمیل ماده ژنتیک خود به سلول میزبان، امکانات آن را در خدمت گرفته و تکثیر می یابند.
این روان پزشک، به انواع و اقسام ویروس ها اشاره کرد و افزود: ویروس کرونا(COVID – ۱۹) نیز نوعی از خانواده ویروس هاست که در گذشته انواع دیگر آن مانند ابولا و سارس موجب بیماری های شدید سیستم تنفسی شده و هم از نظر شدت بیماری زایی و هم از نظر میزان کشندگی، از ویروس کرونای جدید قدرتمندتر بودند.
دکتر میرحسینی، ویروس کرونا را گروهی از ویروس ها دانست که عمدتا با درگیری سیستم تنفسی در انسان می توانند بیماری های خطرناک و کشنده ای را ایجاد کنند و گفت: دوره نهفتگی ویروس(یعنی دوره ای که در آن ویروس وارد بدن فرد شده، اما هنوز علائم بالینی ایجاد نکرده) و نیز قدرت و شیوه های انتقال آن و همچنین توانایی ویروس برای فعال ماندن در دوره ای نسبتا قابل توجه، موجب شده تا این ویروس جدید از اسلاف خود متمایز شود.
وی عدم توجه به هر یک از نکات بهداشتی درباره کرونا را دارای عواقب زیانبار دانست و ادامه داد: کمتر بودن قدرت کشندگی بیماری به معنی این است که در بدبینانه ترین حالت بالای ۹۵ درصد افرادی که ویروس کرونا وارد بدنشان می شود، موفق می شوند سلامتی خود را باز یابند، علائم بیماری در آنها خفیف است و حتی علائم بیماری در آنها ایجاد نمی شود.
راهکارهای پیشگیری از ابتلا به کرونا
این متخصص بیماری های اعصاب و روان، با تاکید بر اینکه باید چرخه انتقال کرونا را بشکنیم، اضافه کرد: احتمال انتقال در دوره نهفتگی نسبتا طولانی ویروس و نیز قدرت شدید انتقال آن و فعال ماندن ویروس در محیط به خصوص سطوح صاف، فلزی و شیشه ای موجب می شود که احتمال انتقال به تعداد زیادی از افراد فراهم باشد لذا با توجه به اینکه احتمال کشندگی حتی درصد کوچکی از جمعی زیاد، خود عدد بالایی را تشکیل خواهد داد، باید کوشید تا از همه گیر شدن آن پیشگیری کرد.
وی با اشاره به راهکارهای پیشگیری از ابتلا به کرونا، عنوان کرد: با توجه به اینکه راه های ورود ویروس به بدن کلیه مخاطات اعم از دهان، بینی و چشم است لذا نباید قبل از شست و شوی کامل دست ها با آب و صابون به چشم، بینی و دهان خود دست زد و بهتر است شستن دست ها با آب و صابون حداقل ۳۰ ثانیه و چندین بار در روز تکرار شود.
دکتر میرحسینی، با بیان اینکه ضد عفونی کردن دست ها با الکل و مایع و ژل ضد عفونی کننده در صورت عدم دسترسی به آب و صابون کمک کننده است، متذکر شد: چنانچه کسی در نزدیکی ما سرفه یا عطسه کرد، نفس مان را حبس کرده، حتی الامکان دهان و بینی مان را با دستمال کاغذی گرفته و چند متری از او دور شویم. همچنین اگر با اشیایی در تماس هستیم که مدام دست افراد مختلف با آن تماس حاصل می کند، به کرات آنها را ضد عفونی کنیم.
این روان پزشک اضافه کرد: در صورت تماس دست با دستگیره درهای ورود و خروج اماکن عمومی، میز پیشخوان بانک ها و ادارات و مغازه ها، دکمه های آسانسور، خودپردازها، نازل بنزین، نرده های محافظ کنار پله ها، محل انگشت برای ثبت حضور و غیاب، میله های فلزی داخل اتوبوس ها، دستگیره سوار و پیاده شدن در تاکسی ها، سکه ها، خودکار برای نوشتن در ادارات و بانک ها و… بهتر است دست ها با آب و صابون شسته شود و در صورت عدم دسترسی به آب و صابون، با الکل، ژل یا مایع ضد عفونی کننده ضد عفونی صورت گیرد.
وی خواستار پرهیز از حضور در اماکنی شد که در آنها تعدادی از افراد به صورت نزدیک به هم حضور دارند و بیان کرد: برای امور غیر ضروری بیرون نروید و در صورتی که برای خرید و یا امور ضروری دیگر بیرون می روید، امور مربوط به ایمنی را رعایت کرده و هرچه زودتر کارتان را انجام داده و به منزل بازگردید. همچنین تمام افراد را آلوده فرض کرده و در صورت نیاز به حضور در اماکن عمومی از تماس نزدیک با کلیه افراد پرهیز کنید.
دکتر میرحسینی، با تاکید بر لزوم ارزیابی تنفسی افراد با علائم سرفه خشک، تب یا لرز و گلودرد، اظهار کرد: از آنجایی که کوروناویروس، آنفلوآنزا و نیز سرماخوردگی همگی سیستم تنفسی را درگیر می سازند، ممکن است شباهت زیادی بین علائم آنها وجود داشته باشد، اما تب، سرفه، احساس خستگی، گرفتگی بینی، احساس ناراحتی در قفسه سینه و بی اشتهایی از جمله علائم شایع در کروناویروس است.
عواقب روان شناختی ناشی از خطر همه گیری ویروس کرونا
این متخصص بیماری های اعصاب و روان، بیماران دارای نقص ایمنی همچون تحت درمان با کورتون، شیمی درمانی، بدخیمی ها، پیوند اعضا، بیماری های زمینه ای اعم از قلبی و عروقی، فشار خون، دیابت و اضافه وزن و افراد با سن بالای ۵۰ سال را گروه های در معرض خطر کرونا دانست و تصریح کرد: رعایت اصول پیشگیری راهکاری عملی برای جمعیت عمومی جهت مقابله با کروناست.
وی با بیان اینکه مراکز درمانی بیشترین احتمال آلودگی را دارند، خواستار پرهیز از مراجعه به مراکز درمانی در صورت بروز برخی از علائم بیماری شد و گفت: افرادی که فقط تب دارند و علائم تنفسی ندارند در گروه در معرض خطر نیستند و وجود آبریزش بینی و عطسه همراه با آبریزش بینی به تنهایی بیشتر از همه سرماخوردگی را مطرح می سازد.
دکتر میرحسینی، مثبت بودن تست کرونا را به معنای نیازمندی به بستری ندانست و اضافه کرد: حدود ۹۷ درصد موارد خود محدود شونده بوده و نیاز به مداخله درمانی خاصی ندارند، اما نظر به اینکه احتمال شدیدتر بودن بیماری در افراد در معرض خطر و مسن بیشتر است، باید با دقت بیشتری برای پیشگیری و درمانشان اقدام کرد. البته بسیاری از افراد را می توان به صورت سرپایی و در منزل خودشان تحت نظر گرفت، اما در صورت بروز تنگی نفس، تنفس دشوار، تشدید سرفه، عدم قطع تب و علائم کاهش سطح هشیاری سریعا به مراکز تخصصی منتخب ارجاع شود.
وی همچنین مصرف ویتامین ها به خصوص ویتامین «D»، خواب کافی و اجتناب از عوامل استرس زا را موجب افزایش سطح آمادگی بدن در مقابل بیماری ها دانست.
این روان پزشک، در ادامه به عواقب روان شناختی و اضطراب ناشی از خطر همه گیری ویروس کرونا اشاره کرد و یادآور شد: با توجه به اینکه در شرایط همه گیری های عفونی همه آحاد جامعه در معرض خطر قرار می گیرند، باید توجه کرد که درمانگران نیز در معرض آسیب قرار دارند.
وی با بیان اینکه تهدید خطر بسته به شرایط و زیرساخت های جسمی و روان شناختی فرد می تواند افراد متفاوت را به گونه ای جداگانه تحت تاثیر قرار دهد، عنوان کرد: برای کاهش آسیب های روان شناختی و جامعه شناختی باید شرایط و زمینه های خود فرد را سنجید، اما می توان توصیه هایی کلی را به عنوان راهکارهای مقابله ای سالم در شرایط بحران های همه گیر به کار بست تا هم از کمیت و هم از شدت آسیب های وارده کاسته شود.
داشتن اطلاعات درست مبنای رفتار منطقی است
دکتر میرحسینی، واکنش انسان در برابر تهدید را به سه دسته مواجهه، گریز و تسلیم تقسیم کرد و ادامه داد: گریز و تسلیم معمولا واکنشی است که افراد اضطرابی به آن متوسل می شوند. البته گریز و یا تسلیم ممکن است در لحظه اضطراب فرد را بکاهد، اما در نهایت اضطراب را در فرد افزایش می دهد.
این متخصص بیماری های اعصاب و روان، مقابله با ویروس کرونا را نیازمند اصل مواجهه دانست و تصریح کرد: درخصوص ویروس کرونا بهتر است بر مبنای اصل مواجهه و رویارویی، واقعیات عملکرد آن را شناخته و مراقبت های لازم را انجام دهیم، نه بیش از اندازه بهراسیم و نه آن را بیش از آنچه که هست بزرگ کنیم، بلکه باید واقعیات موقعیت پیش آمده را درک کرده و با رعایت موارد ایمنی شکل جدید و موقت زندگی در بحران را پذیرفته و از جنبه های مثبت آن همچون در کنار خانواده بودن لذت ببریم.
وی شناخت درست از عملکرد ویروس، راه های انتقال، چگونگی بیماری زایی و… را مورد تاکید قرار داد و عنوان کرد: باید به شیوه عملکرد ویروس و چگونگی رویارویی با آن علم پیدا کنیم.
این روان پزشک داشتن اطلاعات درست را مبنای رفتار منطقی دانست و خاطرنشان کرد: از وخیم تر جلوه دادن و یا غول ساختن کرونا باید بپرهیزیم و توجه کنیم که هر دو مورد از رفتارهای انسان اضطرابی است که در اولی «منفی گرایی» و در دومی «فاجعه سازی» وجود دارد لذا باید به «منطقی سازی» پناه ببریم تا بتوانیم با درک درست، رفتاری درست داشته باشیم.
دکتر میرحسینی، با اشاره به آسیب پذیری بالای برخی از گروه ها از جمله کودکان، افراد مسن، افراد دارای بیماری های زمینه ای و نیز افراد مضطرب، عنوان کرد: این گروه ها نیاز به توجهات روان شناختی ویژه دارند.
وی با بیان اینکه کودکان از نظر رشد شناختی و دیدگاه نسبت به جهان با بزرگسالان متفاوت هستند، اظهار کرد: درک کودکان از میزان خطر ممکن است متناسب با میزان واقعی خطر نباشد و با توجه به توانمندی های جسمانی و درون روانی شان، احساس ناامنی در آنها ممکن است بیش از بالغین باشد لذا کودکان بیشتر به میزان نگرانی در بزرگسالان واکنش نشان می دهند و واکنش آنها ممکن است به صورت ترس بیش از حد و بی دلیل، بیقراری، عصبانیت، چسبندگی بیش از حد به والدین، رفتارهای پرخاشگرانه و بازگشت به دوره های رشدی قبل تر مانند شروع مجدد شب ادراری، گریه های بی جهت، بهانه گیری، گوشه گیری، علائم وسواسی و… باشد. این رفتارها بسته به سن، درک و سطح شناختی کودک متفاوت خواهد بود.
این روان پزشک، کودکان را نیازمند عشق و حمایت خانواده به خصوص در شرایط سخت دانست و افزود: آنها را از خود نرانید و به حرف ها و نگرانی هایشان گوش کنید و اطلاعات درست در اختیارشان قرار دهید، وقتی در منزل هستید، بکوشید برای کودکان علاوه بر برنامه های درسی، برنامه های سرگرمی فراهم کنید و سعی کنید برنامه های خواب و بیداری و غذا خوردن روال عادی داشته باشند.
آسیب پذیری افراد اضطرابی بسیار بیشتر است
دکتر میرحسینی، از والدین خواست بودن در خانه برای جلوگیری از شیوع کرونا را به فرصتی برای نزدیکی افراد خانواده تبدیل کنند و تاکید کرد: با هم غذا بخورید، با هم حرف بزنید و برای بعد از کرونا و آینده برنامه هایتان را بیان کنید. والدین الگوی تفکر و رفتار کودکان هستند و لذا به کودکان یاد دهید ممکن است گاهی نیاز به کمک پزشکی پیش آید و از مراجعه به پزشک یا دریافت درمان فاجعه نسازید.
وی واکنش افراد مسن و یا دارای بیماری های زمینه ای را معمولا به صورت ترس بیش از حد و یا انکار دانست و ابراز کرد: در مقابل این افراد نقش حمایتگرانه مان را خاطرنشان سازیم و با توجه به بالاتر بودن آسیب پذیری این افراد، درخصوص رعایت موارد پیشگیری باید سختگیرتر باشیم.
این متخصص بیماری های اعصاب و روان، افراد اضطرابی را دارای خطاهای منطقی در تفکر مانند قانون «همه یا هیچ» و «سیاه یا سفید» دانست و بیان کرد: چنانچه این افراد دچار سرماخوردگی شوند، خود را در انتهای طیف بدترین حالت قرار می دهند، یعنی «سالم می شوند یا از بیماری می میرند» لذا این تفکر بسیار آسیب زاست و باید آنها را به سوی تفکر منطقی سوق دهیم.
وی «فاجعه سازی» را یکی از دیگر خطاها دانست که در فرد اضطرابی به فراوانی روی می دهد و خاطرنشان کرد: در فاجعه سازی فرد میزان خطر را خیلی بیشتر از آنچه که هست در نظر می گیرد. در شرایطی که اوضاع اضطراب زاست و در جامعه نیز تفکر اضطرابی به این شرایط دامن می زند، میزان آسیب پذیری فرد اضطرابی به دلیل تفکر «فاجعه ساز» بسیار بیشتر خواهد شد لذا باید کمک کرد که میزان واقعی خطر درک و آموزش داده شود.
دکتر میرحسینی بی ارزش سازی موارد مثبت، پریدن به نتیجه و شخصی سازی را از دیگر تحریف های شناختی یا خطاهای منطقی در تفکر دانست که در فرد اضطرابی می تواند زمینه ساز مشکلات بعدی شود و عنوان کرد: باید کمک کرد که تفکر فرد منطقی سازی شود. البته در کسانی که اختلال «اضطراب بیماری» دارند ممکن است کوچکترین علائم تعبیر به شدیدترین حالت بیماری شود و در برابر دلایل ردکننده نیز باورشان را تغییر نمی دهند.
وی با بیان اینکه محدودیت ها و شرایط اضطراب آور و اخبار ناکام کننده بیش از همه ممکن است موجب به هم ریختن فرد مضطرب شده و زمینه ابتلا به افسردگی را در او فراهم سازد، گفت: در شرایط فعلی باید کوشید از مواجهه بیش از حد افراد مضطرب با اخبار ناگوار مربوط به کرونا اجتناب شود.
